Katrolsystemen, takels en mechanisch voordeel uitgelegd – Deel 1

Katrolsytemen

Het is niet altijd mogelijk om een last te laten zakken. Ook kan het zo zijn dat wanneer men de last laat zakken, dat men niet op een plaats uitkomt waarvandaan men de last verder naar de gewenste plaats kan transporteren. Bijvoorbeeld, silo’s, kelders, etc.

In het geval de last dus omhoog moet gaan moet men zoveel kracht genereren dat zowel de zwaartekracht als de optredende wrijving overwonnen wordt. Katrolsystemen kunnen hier uitkomst bieden en kunnen zowel in het horizontale als in het verticale vlak gebruikt worden. Met behulp van katrolsystemen kan men krachten die men als input in een takelsysteem geeft vermenigvuldigen. Dit wordt het creëren van mechanisch voordeel genoemd.

Naast het omhoog takelen van een last kan men met katrolsystemen tal van andere dingen doen, zoals:

• Het gebruiken van katrollen om af te dalen (besloten ruimtes);
• Het creëren van afleiders;
• Het voorspannen van back-up ankerpunten;
• Het creëren van zwevende ankerpunten;
• Het positioneren van mobiele ankerpunten (één, twee- en driepoten);
• Het horizontaal en/of verticaal kantelen van brancards;
• Het takelen van een slachtoffer bij pick offs.

Om katrolsystemen goed en veilig te kunnen gebruiken is het van belang dat men een goed inzicht heeft in de werking van deze systemen.

Vaak ziet men dat er vooraf geïnstalleerde katrolsystemen een plaats hebben in de uitrusting van een reddingsteam. Deze vooraf geïnstalleerde systemen kunnen voordelen opleveren als het gaat om bijvoorbeeld tijdwinst. Het mag nooit zo zijn dat reddingsteams volledig rekenen op deze vooraf geïnstalleerde systemen. Het kan namelijk zo zijn dat deze niet genoeg katrolwerking kunnen genereren, het katrolsysteem vergeten is, niet lang genoeg is, of uit elkaar gehaald is. Ieder teamlid dient te beschikken over een gedegen kennis aangaande het bouwen van katrolsystemen en hun werking. Alleen op deze wijze kan men maximale inzetbaarheid en toepasbaarheid van mens en materiaal garanderen. Naast optimaal gebruik van katrollen verhoogt het ook de veiligheid, doordat men niet alleen weet wat men doet, maar ook waarom men iets doet. Hierdoor worden gevaarlijke situaties voorkomen, waarbij men eindeloos katrolsystemen op elkaar blijft stapelen en men wellicht onaanvaardbaar grote krachten in een katrolsysteem creëert. Hiervoor is inzicht in de werking van katrollen van essentieel belang.

Katrolwerkingen

Algemene regels bij het werken met katrollen:

• Mechanisch voordeel wordt uitgedrukt als een veelvoud van de input. De input geldt altijd als waarde 1. Bijvoorbeeld 3:1, 4:1, 5:1, 9:1.
• Bij het uitdrukken van mechanisch voordeel wordt er over het algemeen gesproken over ideaal mechanisch voordeel (IMV). Dit is het mechanisch voordeel zonder wrijving. Als we naar alle componenten inclusief wrijving kijken en de wrijving in de praktijk zouden meten, dan noemt men dit het praktisch mechanisch voordeel (PMV).